AKIŞ ÖLÇERLER (Debimetreler)

Akış ölçer veya Debimetre: Birimi; litre/saniye, litre/dakika, litre/saat, metreküp/saniye,
metreküp/dakika, metreküp/saat, kg/saat, kg/dakika dır
Gaz veya sıvının hacmini / kütlesini ölçmek için kullanılan cihazlara denir. Akış göstergesi, akış hızı
sensörü, sıvı ölçer gibi birçok isimle anılır. Kısaca debimetre, ölçülecek akış hızını ve/veya seçilen bir
zaman aralığındaki toplam sıvı miktarını gösteren bir cihazdır. Basitçe söylemek gerekirse, bir boru veya
açık kanaldaki sıvı akışını ölçmek için kullanılan bir sayaçtır.
Akış sensörü olarak da adlandırılan debimetre, bir sıvının veya gazın doğrusal, doğrusal olmayan, kütle
veya hacimsel akış hızını ölçmek için kullanılan cihazlara verilen genel ismidir. Ölçüm de kullanılan
metotlar;

Orifismetre: Orifis plakası ve Diferansiyel basınç hücresi en çok kullanılan yaklaşımlardır. Çok iyi bir
tekrarlanabilirlik ve hızlı dinamik yanıt mümkündür.
Orifisler, akışa engel olarak bir basınç farkı yaratır. Bu fark debinin karesiyle doğru orantılıdır. Bu basınç
farkının karekökü alınır ve uygun bir katsayıyla çarpılırsa debi ölçülür. (- 50°C)- (500 °C) arasında her
boru çapında kullanılabilir.

Ventürimetre: Orifise benzer bir yöntemdir. Ancak basınç düşmesi boru daraltılarak yapılır. Üretimi
orifisten biraz daha zordur.Akışkanların debisini ölçmekte kullanılan, iki ucu açık, kesiti ortasına doğru her
iki ucundan da daralan ve ince bir tüp şeklinde olan bir ölçü aletidir. Adını İtalyan fizikçi Giovanni Battista
Venturi'den alır.
Tüpün incelerek boğaz oluşturan en dar kesitli kısmında akışkan hızı en büyük değerini alırken
akışkan basıncı düşer ve tüpün geniş kesitli kısmı ile dar kesitli kısmı arasında bir basınç farkı oluşur. Bu
basınç farkı venturimetrenin giriş ve çıkışına bağlanmış "Kapalı manometre" yardımıyla ölçülür. Bu ölçüm
sonucu elde edilen basınç değerleri yardımıyla tüp içinden geçen akışkanın debisi tespit edilir.
Kütlesel veya hacimsel debi hesaplanırken "Bernolli denklemi" ve "Süreklilik Denklemi" nden yararlanılır.

Rotametre: Akış dikey yerleştirilmiş bir tüpten geçirilir. Tüpün içine akışı kapatmayacak şekilde bir ağırlık
konur. Debiye göre yükselir ve dolayısıyla debinin bir göstergesi olur. Cam veya saydam bir maddeden
yapılması gerektiği ve akışkanın yoğunluğuna bağlı oluşu uygulama alanını u uygulama alanını kısıtlar.

Turbin Debimetre: Akışın önüne yerleştirilen bir fan, akışla orantılı olarak döner. Bu fan bir alternatör gibi
gerilim üretir. Alınan gerilim akışın ölçüsü olarak kullanılır. Çok temiz sıvılarda kullanılır..

Kütlesel debi ölçme düzeni
Belirli bir zaman aralığında akan akışkanın kütlesinin tartılarak tespiti en basit ve en hassas yöntemdir.
Atmosferik şartlarda buharlaşmayan sıvılar için oldukça kolay bir yöntem olmasına rağmen
buharlaşabilen sıvı ve gazlar için bu yöntemi kullanırken özel önlem alınmalıdır. Kütlesel ölçümler için;
Coriolis Kütlesel debimetre (mass)
Daldırma tip termal kütle debimetre kullanılır.

Hacimsel debi ölçme düzeni
Belirli bir zaman aralığında akan akışkan, hacmi belirlenebilen bir kapta toplanarak veya hacmi belirli bir
kaptan, belirli zaman aralığında bu akışkanın kullanılması ile hacimsel debi bulunur.
Hacimsel debi ölçümü, kütlesel debi dışında pratikte kullanılan diğer yöntemdir. Hacimsel ölçümler için
kullanılan debimetre çeşitleri:
Mekanik debimetre
Elektromanyetik debimetre
Ultrasonik debimetre
Pozitif deplasmanlı debimetreler
Vorteks debimetreleri
Orifis debimetreleri
Metal tüplü debimetreler
Şamandıralı debimetreler